Abort etdirmek hemmelere başardyp durmaýar

Abort gerekmi ýa-da gerek däl?
Serdar Gulgeldiýew
Göwreli bolmak, çaga dogurmak her bir enäniň arzuwy-islegi. Gujaga çaga almak ene üçin bagt. Ýöne göwrelilige bimahal çagda sataşýan aýallar üçin bu ýagdaý uly betbagtçylyk bolup durýar.

Aýallar söýgä sataşýarlar ýa-da aldawa düşýärler, ýa-da ýeňil eklenç gözleginde ters ýola düşüp, şowsuzlyga uçraýarlar, garaz, erkek bilen gatnaşykdan soň aýal başynda dert galýar. Gerekmejek mahaly göwrelilik ýüze çykýar. Beýle ýagdaýda aýallaryň köpüsi dogurmak islemeýärler. Çagany aýyrdýarlar, ýagny abort etdirýärler.

Abort etdirmek hemmelere başardyp durmaýar. Doktora ýüz tutmaly. Doktora ýüz tutjak ýeriňde propiskaň bolmaly. Abort etdirmek üçin gan we dürli analizler tabşyrmaly. Her analiziň bahasy üç dollara ýakyn. Abort etdirmek (arzan ýagdaýda) ýigrimi dollar. Munça puly welaýatlardan çörek bişirip satmak üçin ýa-da başga bir gazanç gözläp uly şäherlere gelýän gyzjagazlar, şeýle hem ýeňleslik ýolunda neşekeşlige sataşýan zenanlar tapyp bilmeýärler. Talyp gyzlaryň eýdip-beýdip, bu puly tapmagam mümkin. Şu sebäpler üçin aldawa düşüp, göwreli bolýan ýaş gyzlar hem-de mydama pulsuz neşekeş aýallar göwresindäki çagany aýyrtmaga, ýagny, abort etdirmäge mümkinçilik tapman, dogurmaly bolýarlar.

Abort etdirmäge pul tapmaýan ýaş gyz soňra dogran çagasyny eklemäge, ýat ýerde ýaşamaga nädip mümkinçilik tapsyn. Şeýle ýagdaýda dünýä inýän günäsizje adamjyk çaga dogrulýan öýlerde zyňlyp gidilýär. Ogryn ýagdaýda göwreli bolmak, çaga dogrulýan öýlerde çaga taşlap, gaçyp gitmek hadysalary sowet döwründe-de kän bolýardy. Şol zatlar sebäpli, Türkmenistanyň dürli şäherlerindäki ýetimler öýlerinde ejesiz-kakasyz ulalýan ýetim çagalaryň bäri-aňyrsy ýokdy. Ulalansoň olaryň arasynda ogry-jümrüler, adam öldürýänler bolup ýetişýänler hem bardy. Sebäbi hossar terbiýesi ýaly terbiýe hiç ýerde bolmaýar. Biz çem gelen tarapyndan dogrulyp taşlanyp gidilýän ýetimler bilen öň özüniň gerekli ojagynda doglup, uruşda ýa-da ýer titremesinde hossarlary ýogalyp, mejbury ýagdaýda ýetimler öýüne düşen çagalary deňeşdirmek islemeýäris. Sebäbi hossardan birazajyk terbiýe alan çaga-da soňy bilen adam bolup ýetişýär. Ýöne bäbekliginden ýetimler öýüne zyňlyp, hiç hili ene-ata terbiýesini almadyk çagalar welin, soňy bilen jemgyýetiň ýürek agyrysy bolup ýetişýärler. Olar ýürek agyry bolmanda-da, kiçijik adamjygyň hossar mährini alman ýetişmegi gynançly hadysa bolup durýar.

Kyn sowal

Bir hepdede bäş çaga golaý zyňlyp gidilýändigini çaga dogrulýan öýlerde işleýänler gürrüň berýärler. Käte gowy dolanan çaganyň çagalar öýüniň gapysyna, zir-zibil dökülýän ýerlere zyňlyp gidilýändigini aýdýarlar. Şeýle zatlary eşidip, ýetimler öýlerindäki körpejeleri synlap, pikir öwürýärsiň: «Olara ömür berleni gowumy ýa-da ene garnyndaka olaryň dünýä inmekden mahrum edileni?» Kyn sowal. Bu hakda hiç kim çözgüt boljak zady aýdyp bilmez.

Häzirki döwürde ýaşaýyş asla-da kynaldy. Garaz, hökümet olary ýetimler öýüne atyp, ölmez-ödi iýdirerem, geýdirerem, ese-boýa-da galdyrar. Ýöne, olar kämillik ýaşyna ýetensoň hem hany olara iş, hany olara okuw, hany olara ýaşamaga tünek? Bu wagt «men-men» diýen maşgalalar zordan tünek edinýär. Ýeke otagyň bahasynyň otuz müň dollara çykan döwründe 150 dollar aýlyk bilen nädip jaý edinmeli? Eger hökümet olara jaý bermek meselesini üstüne alaýan ýagdaýynda-da her çaga dogrulýan öýde hepdede azyndan bäş çaga taşlanyp gidilýän bolsa, ýurtda näçe çaga dogrulýan öý bar, hökümet bar gurýan jaýyny taşlanýan çagalara berip duraýmasa.

Garaz, kyn mesele. «Göwreli bolmaň» diýib-ä olara gep düşündirip bolmaýar. Häzir aýratynam ýaşlar azypdyr. Ýaşy uluraklaryň gürrüňini etmäliň, mekdep okuwçylarynyň arasynda göwreli bolup, äre gaçýanlar bar.

Ýa-da çaga aýyrdasy gelýänleriň abort meselesine kömek bermelimi? Dini taýdan çaga aýyrtmak uly günä hasaplanýar. Ýöne şeýle-de bolsa, ýetimler öýlerini hossarsyz çagadan dolduryp durmagam lezzetli iş däl. Abort etdirjekleri mugtuna hem anonim abort etmäge kömek bermegi ýa-da hökümet öz üstüne almalymy? Nädeniňde gowy boljak? Bu meseläni häkimiýetler köplük bolup çözmeli.

Azatlyk